Regelmatig maak ik mee dat mensen met dementie een bezoek van miMakker Nantje herinneren en me ook herkennen in mijn gewone kleren en zonder de rode neus. Hoe kan dat, terwijl het geheugen hen steeds meer in de steek laat?
Geheimpje!
Elke maand bezoek ik als miMakker Nantje mevrouw De Jong. Al vanaf het eerste bezoek laat ze me weten dat ze me doorheeft. Als ik afgeschminkt en in mijn gewone kleren langskom, wijst ze op mijn ogen: “Die herken ik wel, die twinkelen net als mét die neus”. Lachend hou ik mijn vinger voor mijn mond en fluister: “Ssst, geheim”.
Elk volgend bezoek knipoogt ze naar me en wijst op mijn ogen. Als ik haar weken later op een totaal andere locatie en in een totaal andere context tegenkom, kijkt ze me heel verbaasd aan. Ik lach vriendelijk en dan roept ze uit: “Jij bent het!” “Ssst”, fluister ik weer, “Dat is ons geheimpje”. Haar familie, die erbij is, begrijpt niet waar het over gaat. Gniffelend laten we dat zo.
Namen van de kinderen vergeten
Mevrouw De Jong is niet de enige bewoner die me herkent. Verschillende bewoners begroeten me vaak met “Ah daar ben je weer”. Of : “Kom je weer zingen?” en zetten dan zelf een lied in dat ik eerder met hen zong. Hoe kan dat, terwijl het geheugen hen steeds meer in de steek laat? Hoe kan het dat zij Nantje herkennen, maar de naam van hun kinderen vergeten zijn?
Dementie en het geheugen
“Ook mensen met dementie kunnen leren”, zegt psycholoog Riët Daniël in een interview met Arno Huibers (In:’ Dementie met een glimlach’ van Arno Huibers, pagina 125). “Dat heeft te maken met impliciet en expliciet geheugen”, aldus Daniël. “Als je vraagt: ‘Hoe loop je naar het toilet?’ dan heeft diegene geen idee. Zeg je tegen die persoon: ‘Loop alvast naar het toilet’, dan loopt diezelfde persoon zo naar het toilet.”
“Dus komt dezelfde clown vaker bij deze mevrouw, dan is het niet vreemd dat het contact bepaalde geheugensporen activeert. Dat kun je bij voorbaat echt niet uitsluiten. Maar ga het niet benoemen”, aldus Daniël. “Als iets indruk maakt op mensen is er een goede kans dat er een associatie ontstaat met dat kortstondige goede contact. Ook bij mensen met dementie.”
Vraag niet “Wie is dat?”
Vraag mevrouw De Jong dus niet “Wie is dat?”, als Nantje op bezoek komt. Dan doe je namelijk een beroep op het expliciete geheugen met als antwoord: “Dat weet ik niet”. Dat geldt ook voor de namen van de kinderen en bekenden. Vraag niet: “Ken je die nog?”. Benoemen kan de mens met dementie niet goed meer. Het gevoel dat iemand bij hen oproept, blijft langer in tact.
Nanda Niemeijer – miMakker Nantje